Meira, mikið meira
Aðeins norðan við vestur í rúmlega 100 metra fjrlægð frá Sólvöllum er op á milli tveggja skógarfláka og gegnum þetta op sést til þess sem heitir Kilsbergen.
Myndirnar eru báðar teknar frá glugganum yfir matarborðinu heima. Önnur myndin er dregin mikið að.
Þar voru reistar 16 vindmyllur í fyrra, 185 metra háar upp á spaðann lengst uppi og einmitt þannig að þær sjást allar frá matarborðinu okkar. Ég giska á að fjarlægðin héðan að heiman sé fimmtán kílómetrar. Þegar ég heyrði og las um það að rafmagnsframleiðslan nægði fyrir 40 000 heimili fannst mér í lagi að þær væru staðsettar einmitt þar sem án vafa væri fallegasti útsýnispunkturinn frá matarborðinu. Í lok april fórum við Susanne til Kilsbergen til að virða fyrir okkur dýrðina.
Þó að Kilsbergen séu ekki há, 200 til 220 metrar yfir haf þar sem vindmyllurnar eru, þá alla vega auka þau á fjölbreytnina í umhverfinu séð héðan frá Sólvöllum. Hér heiman að virðist þetta vera mjúklega bungótt svæði og að vindmyllurnar séu byggðar þar sem hæsta svæðið byrjar að halla móti vestri.
Þegar þangað upp er komið er veruleikinn allt annar. Þar eru all skarpar hæðir sem stinga upp kollinum og á þessa kolla eru vindmyllurnar byggðar. Kollar sem væntanlega hafa verið mýkri hluti af landslaginu áður og skógi vaxnir einnig.
Þegar upp er komið frá mjóum sveitavegum byggðarlagsins í kring, er allt í einu komið á breiða, sterklega, slétta og vel byggða vegi sem tengja svæðið innbyrðis. Þegar að vindmyllunum er komið eru ótrúlega stór plön við hverja og eina af þeim, mjög slétt og klædd vegamöl eins og vegirnir. Það verður að segjast að þarna uppi er allt mjög vandað í frágangi. Ekkert var hálf gert og nánast hvergi var að sjá neitt drasl sem hafði verið skilið eftir, engir afgerandi grjóthaugar eða moldarhlöss.
Ég gekk upp á sökkulinn sem gengur út frá sjálfri turnspíru einnar vindmyllurnar og ætlaði að líta upp að toppnum, en heyrðu! það var útilokað. Allt í einu voru 185 metrar orðnir gríðarlega háir. Ég gekk eina 20 eða 30 metra út frá turninum en það var eiginlega sama þar, ég sá ekki toppinn, fékk bara hálsríg. Til að sjá toppinn varð ég að horfa á hinnar vindmyllurnar sem voru í hundraða metra fjarlægð.
Ég, mðurinn sem hefur talað fyrir vistvænu rafmagni og vistvænum lífsháttum almennt, var nú orðinn gersamlega orðlaus. Ég var nánast reiður á tímabili. Allt var þetta svo vel unnið, fágað og fínt, hvort heldur var byggingarnar sjálfar, vegirnir og sjálft umhverfið. Og þó, það leyndi sér ekki að hér hafði verið ráðist inn í náttúru sem hafði verið að skapast frá síðustu ísöld, í tíu þúsund ár. Þar hafði viðkvæmt lífríkið af mikilli hógværð og í samvinnu við sól, vatn og vinda gert sér bústað, bústað þar sem við mannfólkið getum fengið að vera með svo lengi sem við förum fram af sömu hógværð og öflin sem hæglátlega hafa skapað hann.
Menn höfðu flutt þangað 8000 tonn af stáli og tilheyrandi vélbúnaði frá ólíkum heimshlutum. Menn höfðu fellt gamlan skóg, sprengt og rutt og stórvirkar vélar höfðu mulið klappir niður í vegaefni. Þungir steypubílar rúlluðu fram og allt í einu höfðu gríðarstór byggingatæki ruðst inn á svæðið, svo stór tæki að þau gátu lyft þúsundum tonna upp í alla þessa hæð. Hver þessara vindmylla vegur nefnilega um það bil 500 tonn. Þar af vegur sjálft vélahúsið uppi á toppnum 130 tonn og hæðin upp í nafið á því er 117 metrar.
Fléttur og skófir og örverur sem við sjáum ekki lúta í lægra haldi og sýnilega lífið einnig. Það líf sem vill búa þar framvegis verður að byrja upp á nýtt, nánast eins og við mannfólkið ætluðum að setjast að á annarri plánetu.
Þrátt fyrir á margan hátt mikla aðdáun af minni hálfu varð mér hugsað til þess hvað mannkynið eiginlega sýslar með á þessum tímum þar sem ofnotkun er stunduð á móður jörð, aðsetri framtíðarinnar. Að þessar vindmyllur gætu framleitt rafmagn fyrir 40000 heimili verkaði svo stórkostlegt. En hvað í sannleika sagt snýst það um og hvers vegna erum við statt og stöðugt í svo hratt vaxandi þörf fyrir meira rafmagn? Og rafmagnið er bara einn þátturinn í óseðjandi neysluþörf.
Páll Björnsson frá Kálfafelli
"Kynslóðir koma, kynslóðir fara", segir Matthías Jochumsson í sálmi sínum. Svo hefur það alltaf verið og mun alltaf verða. Við vitum af fólki sem stríðir við veikindi og mun ekki eiga afturkvæmt frá þeim, og einmitt þannig var það með hann Pál bróður minn. Samt brá mér þegar ég fékk að vita að hann væri dáinn.
Þáttaskilin eru svo ótvíræð og það er mikð sem aldrei mun verða framar. Við munum aldrei oftar talast við í síma við Páll bróðir og tala um hvernig samferðafólkið hefur það eða hvað er að ske í stjórnmálunum og svo margt annað.
Við munum ekki sitja oftar við matarborðið á Kristnibrautinni með útsýni yfir Úlfarsdal og til Úlfarsfells og borða nýbakaða jólaköku. Hann mun aldrei framar fara með mig um höfuðborgarsvæðið þegar ég kem í Íslandsheimsókn og sýna mér nýjustu hverfin, eða aka vestur á Seltjarnarnes og horfa hljóðlega yfir óspillta náttúru iðandi af lífi.
Það síðasta sem við gerðum af þessu tagi var að fara austur undir Nesjavallasvæðið og horfa inn til landsins. Það er rúmlega eitt og hálft ár síðan. Þar voru fjöll og fjallatoppar með forvitnileg nöfn og við vissum um sum örnefnanna, í fyrsta lagi þó Páll, en önnur voru óljós. Síðar í símtali sagði hann mér frá því sem vantaði inn í þá mynd. Hann vildi hafa það allt á hreinu.
Minningar verða óljósar en sumar skýrari en aðrar. Samt eru þær kannski ekki nákvæmlega rétt mynd af því sem minningin fjallar um. Mínar minningar eru samt minn raunveruleiki.
Það eru sjálfsagt nær sjötíu ár síðan að nokkur af okkur í Kálfafellsfjölskyldunni stóðum austan við Kálfafellsbæinn á einu af þessum allra kyrrlátustu frostkvöldum sem hægt er að hugsa sér með lýsandi tunglið hátt á lofti.
Hverfingar voru í fjöruferð á ís til að sækja rekavið sem var löng leið að fara og Páll var þá í sinni fyrstu fjöruferð. Eflaust hefur foreldrum okkar verið hugsað til þess hvernig honum vegnaði í ferðinni og þarna stóðum við og hlustuðum eftir hljóðum frá hjólum hestvagnanna á víðáttumiklum ísunum, og við töldum okkur heyra til þeirra. Þar með væru þeir væntanlega að nálgast byggð. Ég held að ég hafi gert mér grein fyrir að Páll var bara unglingur og að kannski væri þetta hörð frumraun fyrir hann. Fyrir mig sem barn var eitthvað stórbrotið við þessa kvöldstund og ég tel að það sé þess vegna sem ég álít mig muna þetta. Hvort við raunverulega heyrðum svo hljóðin verður aldrei sannað.
Hvað var fjöruferð á ís til að sækja rekavið um og fyrir miðja síðustu öld? Það er kannski ekki það sem ungt fólk, eða miðaldra fólk, gerir sér grein fyrir lengur. Það fjallaði um að komast af. Páll var einmitt af þeirri kynslóð sem vissi hvað það var berjast fyrir því því að komast af. Við þekktum það öll Kálfafellssystkinin en í fyrsta lagi þau elstu og Páll var elstur af okkur sjö.
Svo fór hann í skóla á Hvanneyri og kom í heimsóknir þegar möguleikar gáfust. Eitt sinn þegar við vorum bara tveir saman meðan á slíkri heimsókn stóð spurði hann hvort hann ætti að sýna mér mynd. Svo sýndi hann mér mynd af ungri fallegri konu. Ekki man ég hvað hann sagði um myndina eða þessa fallegu konu, en ég skildi að Páll bróðir var ástfanginn.
Þessi kona heitir Guðrún Albertsdóttir og er frá Erpstöðum í Dölum og það er hún sem bakaði jólakökurnar sem við höfum svo oft borðað saman á Kristnibrautinni. Það eru 65 ár síðan þau kynntust. Í fyrra áttu þau 60 ára brúðkaupsafmæli og þá er þessi mynd tekin.
Mörg fyrstu búskaparár Páls og Guðrúnar í Reykjavík var það eins og sjálfsagður hlutur okkar í Kálfafellsfjölskyldunni að leita á náðir þeirra þegar við áttum erindi til Reykjavíkur. Ég meira að segja fékk að búa hjá þeim um tíma. Ég finn mig skuldugan. Það er því tími til kominn fyrir mig að þakka af öllu hjarta fyrir mig og þau hin systkini mín gera það einnig.
Páll bróðir. Hugur minn er mikið hjá þér þessa dagana. Í þeim mæli sem mér er unnt læt ég hugsanir mínar vera með þér í þeim ókunnu víddum sem sem er framtíðarlandið þitt og seinna okkar hinna. Þakka þér hjartanlega fyrir samveruna.
Guðrúnu og börnunum Birki og Hildi, barnabörnum og barnabarnabörnum sendi ég innilegar samúðarkveðjur.
Páll verður jarðsettur frá Bústaðakirkju klukkan 13 í dag. Aðstæður allar eru þannig í heiminum í dag að ég get ekki verið nálægur en hugur minn verður þar.
